क्षत्रिय माळी

  ||ग्रामगीता||

मंत्र-गुरुदेव, धर्म –मानव, पंथ –सामुदाईक प्रार्थना ,भक्ती- ग्रामसेवा ,

१)ओम नमोजी विश्वचालका   |जगतवंध्य ब्रम्हांडनायका

एकची एकची असोनी अनेका |भाससी विश्वरूपी ||१||

२] आपणची मंदिर मूर्ती पुजारी | आपणची पुष्पे होऊनी पूजा करी ||आपणची देवरूपे अंतरी |पावे भक्ता |१ \२||

|>१ पासून ते १० \१२ --| पर्यंत विश्वव्यापक रचना केली . अशी विश्वात्मक भावना असताना सत्य लपले कोठे हाच मोठा प्रश्न आहे

३]पुण्यक्षेत्र पंढरपुरी |बैसलो असता चंद्रभागे तीरी ||

स्पुरू लागली ऐसे अंतरी |विश्वाकार वृत्ती  |१ \४४ ||

--|दगडाच्या देवाने ग्रामगीता लिहिण्याची स्पुर्ती दिली आणि त्यांच्या विरोधात सिद्धांत मांडलेत हे नवलच आहे. मूर्ती पूजेच्या विरुद्ध अनेक भजने लिहिली आहेत , आणि हा स्वमत सिद्ध करण्या करिता केलेला  विरोध आहे असे मला वाटते.  कारण महाराजांच्या प्रत्येक लिखाणातून ब्राम्हण आणि शास्त्र यांचा तिरस्कार दिसून येतो      

४ ] विशालता गेली मानवाची |रचना केली जाती पंथाची ||

कामाची होती ती कायमची |विभागणी माथी बैसली |१ \५९||

चातु चातुर्वर्ण्यं मया सृष्टम ,गीता,,, हि समाज व्यवस्था आहे काळ परत्वे यात बदल झाले आहे

आणि महाराजांनी वर्ण व्यवस्था अ ५ वा मध्ये सुंदर समन्वय साधला आहे  

५]विश्वब्रम्ह बोलत गेला |सभोवती समाज दुखी बुडाला |

ग्रामसेवाही न कळे ज्याला | त्याचे ज्ञान व्यर्थची |१\७२ ||

भक्तीचे अनेक प्रकार आहेत .ग्राम सेवा नाही झाली म्हणून  त्याचे ज्ञान व्यर्थ असे म्हणणे चुकीचे नाही का?

आपापल्या पद्धतीने सर्वच भक्त समाज सेवा करतात हे लक्षात घ्यायला पाहिजे

६]माझी मला साक्ष आहे |मी ग्रंथकरता विद्वान नोहे ||

परी धान्यराशीत आपुले पोहे |टाकावे वाटती |७६ ||

हे धान्य राशीत पोहे नाहीत दुधात मीठ आहे.

७]आपुले गाव उन्नत करावे |सकल लोक हाती घ्यावे ||

यासी देवाचे गोडवे |गावेत कासयासी ?||८६ ||

असे मूर्खपणाचे प्रश्न बरेच आहेत. आणि याचे समाधानहि केले ,

८]आम्ही मुख्यता कार्यप्रेरक |चालती आम्हा ऐसे नास्तिक ||

ज्यांचा भाव आहे सम्यक | सुखी व्हावे सर्व म्हणुनी ||१०६ ||

भलेही तो देव न माने |परी सर्वा सुख देऊ जाणे||

 मानवासी मानवाने |पूरक व्हावे म्हणूनिया ||१|१०७ ||

हे सारे गावाचे धन |असे काया वाचा,बुध्दी प्राण |

ऐसे असे जयाचे धोरण |तो नास्तिकही प्रिय आम्हा ||१११||

तो तत्त्वतः नास्तिकची नोहे |जो सर्वांसी सुखविताहे |

तो देव देव जरी न गाये |तरी देवसेवाची त्या घडे ||११२||

            अध्याय  २रा

९]अनेक प्राणी जेथे राहती |त्या सर्वाची राहावी सुस्थिती |

  समान समाधानाची गती |त्यास धर्म म्हणावे ||३||  

  *नको सत्तेचा बडगा त्यासि |नको दंडभय सत्कर्मासी  |

  आपापले कर्म सर्वासी |धर्म शिकवी सर्वागे ||१०||

  धार्मिक त्यासची म्हणावे |सत्तेवाचुनी वागे बरवे |

  स्वये आपुल्याची स्वभावे |समरस होई सर्वाशी ||११||

  नको वैद्य अथवा डॉक्टर |आपणची राहे आरोग्यतत्पर|                                                                                                                                               नको वकील न्यायाधीश दंडधर |न्यायव्यवहार सहजची ||१२||

  नको धार तरवारीचा|चुकीस्तव तळमळे आत्मा साचा |

  साक्ष देतो अंकुर देवाचा |अंतरामाजी ||१३|| 

  ऐसे ज्याचे ह्दयी स्फुरण |तोची खरा धर्मवन |

  बाहय अवंडबर धर्मचिंन्ह  |ते ते गौन,धर्म नव्हे ||१४||

अ ८ मध्ये काय सांगतात ते पहा.. स्वमत निर्णय

परंतु भयावाचुनी काही लोक |न एकतीच बोध सम्यक |

दंडांविन जैसे पशु देख |न चालतीच योग्य मार्गे ||१६ ||

त्यांना हित कोणी शिकवावे?|कोणी मूर्खाचे हृदय धरावे ||

म्हणोनी सत्तेने सरळ करावे |ऐसा मार्ग वाढवा ||१७ || 

 

*मानव पशुयोनीतून आला |नराचा नारायण होणे त्याला ||

यासाठी संस्कार देऊनी सावरीला |क्रमाक्रमाने ||२\२८ ||

महाराजांना डार्विनचा उत्क्रांती वाद मान्य आहे असे समजावे का?

यासाठी धर्मे नेमिले संस्कार |आश्रम गोविले जीवनी चार ||

आयुष्य कल्पुनी वर्षे शंभर |विभागिले ते उन्नतीस्तव ||३१ ||

-[अति उत्तम व्याख्या केली आहे, शास्त्रशुद्ध वचन

या अगोदर काय म्हणतात विशालता गेली मानवाची |रचना केली जाती पंथाची ||

शास्त्र संमत असतांना स्वमत मांडणे.शास्त्र खोटे ठरविणे हा त्यांचा स्वभावच होता असे म्हणावे लागेल

उदा;-आठ वर्षाचे आतची त्याला |पाहिजे उपनयन संस्कार केला ||

तोही नको रुढीचा बांधला |नाटक नुसते बटूचे ||४८||

शास्त्राने सागितले ते बटूचे नाटक आहे

महाराज म्हणतात ते खर [ग्रामगीता]

उपनयन म्हणजे विद्येचे व्रत|ब्रम्हचर्याश्रमची सुरुवात |

गुरुजवली करणे समर्पित |जीवन त्याचे घडवावया ||४९||

बसवू नये मुलीसह शिक्षणी |तेथे संमिश्र नाटके कोठोनी ?|

स्त्रेणासंगती शृंगारगायनी|क्षणभरीही बसो न दयावे ||६४||

अध्याय ३रा

निपुत्रिकास अधोगती |ऐसे जे ग्रंथवेत्ते म्हणती |

त्यांच्या म्हणण्याची निष्पत्ती |दुसरी होती ||७५||

भारती ऐसा काळ आला |संन्यासी देती ज्याला त्याला |

महत्त्व न दयावे लग्नकार्याला |ऐसे झाले ||७६||

ज्याचे त्याने तप करावे |ऐसे धरले बहुतांच्या जीवे |

म्हणोनी हे बंधन घालावे |लागले ग्रंथकर्त्या ||७७||

पुत्र व्हावा कुल-उदधारी |एरव्ही ती वांझची बरी |

ऐसेही बोलिले निर्धारी |ग्रंथामाजी ||७८||

यातुनी हाच निघे सार |समाज धारणेसाठी संसार |

पुत्र नसताही होतो उधार |प्रयत्नशील गृहस्थाचा ||७९ ||

मन काढावे घरातुनी |पुत्रास जबाबदारी समजुनी ||

पुत्र नसता गावासी अर्पुनी |देशाटनी  निघावे ||८६ ||

पहावी विशाल स्थाने मंदिरे |तीर्थे वने मुनी कुतीरे ||

अनासक्त वहावया मने शरीरे |चित्त लावावे सत्कार्यी ||९०||

अध्याय ४ था

म्हणोनी म्हणतो वैराग्यासाठी |घर सोडणे नको उठा उठी ||

त्यासाठी पाहिजे बुध्दी गोमटी |सेवाभावना त्याग वृत्ती ||५१||

यात्किती विरोधाभास आहे ते पहा

आपुले घर सोडूनी दयावे |गावची घर समजोणी राहावे ||

सर्व गावचे काम करावे |देव सेवा म्हणोनी ||५२ ||

आपुल्या मुलासारखीच सर्व मुले |होओत ऐसे मनी आणिले ||

त्यांच्या जोपासनेचे व्रत घेतले |तोची विरागी म्हणावा ||५६ ||

त्यासची म्हणावे विरागी |जो सर्व लोभाचा परित्यागी ||

सेवेसाठी कस्ट घे अंगी |नेहमीच लोकांच्या ||५८ ||

म्हणोनी हे चुकची आहे |तो सन्यास सन्यासची नोहे ||

वानप्रस्थची संन्याशी राहे |धोका न होय मुलाऐसा ||६४ ||

१०-२० ओव्या अशाच पद्धतीच्या आहेत ..........

झुडच्या झुंड मुले नेती|कोणी बैरागी संन्याशी करिती ||

आणि मग बोके होऊनी फिरती |लोकांमाजी ||६८ ||

सवे घेउनी आपुली पत्नी | सेवा करिती मिळोनी दोन्ही ||

हेची आहे वैराग्याची निशाणी |संसार संग सुटाया ||७८ ||

आणि कोणी निरासक्त झाला |संन्यास घेउनी वनी गेला ||

तोही नाही उपेगा आला | समाजाच्या ||८० ||८३|८४|८५|८६||

मानावे सकळांचे आभार |करावा परस्परांसी पूरक व्यवहार ||

असो सन्यासी वा गृहस्थ नर | सारखा अधिकार सर्वांचा ||११२ ||

||११३||११४ ||

*पुत्रधर्म पाळता पुत्र श्रेष्ट |पीत्रूधर्म पाळता पिता वरीष्ट ||

येथे म्हणावे श्रेष्ट कनिष्ट |कोणी कोणा ||११५ ||

पाया तेनेची पडावे ज्याने आपुल्या कर्मासी चुकावे ||

नाहीतरी प्रेम ठेवावे ||परस्परचे दोघांनी ||११६ ||

माता पित्याच्या पाया पडणे हे सुद्धा महाराजांना आवडत नाही

             अध्याय ६ वा

*ईश्वरे जग केले निर्माण | त्याचे कार्य अजुनी अपूर्ण ||

ते आपापल्यापरी कराया पूर्ण |सदबुध्दी दिली मानवा ||१ ||

यासाठीच झाले अवतार | यासाठीच संत भक्तांचा व्यवहार ||

सुखी करीन अवघाची संसार |ब्रीद तयांचे  ||९ ||

||१०|| गाव सुधारल्याशिवाय मोक्ष मिळणार नाही.....

            अध्याय ८ वा  

परंतु भयावाचुनी काही लोक |न एकतीच बोध सम्यक |

दंडांविन जैसे पशु देख |न चालतीच योग्य मार्गे ||१६ ||

त्यांना हित कोणी शिकवावे?|कोणी मूर्खाचे हृदय धरावे ||

म्हणोनी सत्तेने सरळ करावे |ऐसा मार्ग वाढवा ||१७ ||

              अध्याय ११ वा

म्हणोनी बहिष्कार ,असहकार |करोनी त्याचे तोडावे आधार ||

नाक दाबता तोंड सत्वर |उघडो लागे ||२८||

भिका-यास भिक दिली |त्याने दारू गाज्यात उडविली ||

सांगा काय दया घडली |एसियापरी ||४९||

जो चोरांनी नागवावा |गुंड लोकांनी फसवोनी ध्यावा ||

परस्त्रीने भोंदवावा |तो सात्विक कैसा ||६९ ||

              अध्याय १२ वा

**कधी काळी करिती भजन |घरोघरी बोलाव्या जाऊन ||

तुटका वीणा टाळ दोन | मृदंग गेला कामातुनी ||३५ ||

ऐसा झाला तालतीतंबा |विस्कळीत झाल्या कीर्तने सभा ||

म्हणती दया यावी रुक्मिणीवल्लभा |आपुली सुद्ध्ची नाही ||३८ ||

               अध्याय १३वा

व्याख्याने कीर्तने कलापथक |वादविवाद पोवाडे नाटके सात्त्विक |

एसी नित्य नवनवी करमणूक |गावी चालवावी सर्वांनी ||९६||

काय चालले जगामाजी |कळावे गावी सहजसहजी ||

म्हणोनी वृत्तपत्रे असावी ताजी |आकाशवाणीहि त्या ठाई ||१०४ ||

गुराढोरांची औेषधे जाणती |साहय दयावे त्या ग्रामिणाप्रती |

अनुभूत नुसखे लोकगीतादी किती |संग्रह त्याचे करावा ||१०८||

             अध्याय १४ वा

भाग्यवंताची उलटी व्याख्या | करणे शोभते का शहाण्यासारख्या ||

अरे,सकाळी उठ्नारासची सख्या | भाग्यवंताची म्हणावे ||३४ ||

पवित्र धूप, सुगंध सात्त्विक |तेणे वातावरण रोगनाशक |

रांगोळ्या आदि प्रसन्नकारक |स्वच्छ असावी जागा तरी ||७६||

कोणी आसने,पाट टाकावे |कोणी वाढावे,पाणी ठेवावे |

कोणी उदबत्ती,धूप लावावे |सुगंधसाठी ||७९||

राजस,तामस,सात्त्विक |भोजनाचे प्रकार अनेक |

त्यात आपली शक्त्ती पाहुनी सम्यक |पचेल तैसे करावे ||८८||

सर्व भोजनी उत्तम भोजन |ज्यात गोधृतदुग्धतक्रपण ||

समजावे अमृताचे सेवन | शरीरासाठी ||१२७ ||

                   अध्याय १८ वा

रास्ट्रसंत तुकडोजी महाराज

मंदिरी बैसोनि नाक दाबावे |त्यापेक्षा मार्गीचे काटे उचलावे |

दुखितासी प्रेमे पाणी पाजावे |हे श्रेष्ठ तीर्थस्नानाहूनी ||१९||

मोजके थोर पुरुष होऊनी जाती |इतरांची पातळी नयेची वरती

तव ती समाजाची प्रगती |कैसी म्हणावी जाणत्याने ?||७९||

काही असती जमीनदार |तेची गावचे अर्थभांडार |

त्याचा सर्व कारभार |सोपवावा लावावा माजुरांवरी ||८९||

            अध्याय १९ वा  

मुलगी बहु शिकली शालेमाझारी |परी स्वयंपाक करता न ये घरी |

काय करावी विद्याचातुरी ?|कामाविण लंगडी ती ||१६||

वडिलांने मुलगा नाही शिकविला |तोही पापांचा भागीदारी झाला |

जैसे जन्म देणे कर्तव्य त्याला |तैसेची शिक्षण देणे अगत्याचे ||४२||

ऐसे करिता होईल प्रगती |मुले उत्तम विद्यार्थी बनती |

थोर थोर उदयोगधंदे शिकती |पुढे पुढे ||६१||

आजचे सान सान बाल |उदया तरुण कार्यकाते होतील |

गावाचा पांग फेडतील |उत्तमोत्तम गुणांनी ||७३||

      

असोत गरिबी किंवा धनिक |मुलांस विदया शिकवाव्या अनेक |

गावाचे संपत्ति पुरवावी अधिक |याचा मार्गी ||१०७||

यातचि वेचावे खूप धन |करावे पूर्वजानचीया नावाचे दान |

विद्यालये झालीय पवित्र, संपन्न |गाव होईल स्वरपुरीं ||१०८||

               अध्याय २० वा

जिच्या हातीं पाळण्याची दोरी |तिच जगाते उदधरी|

एसी वनिर्ली मातेची थोरी |शेकडो गुरुहूनीही ||३||

पुरुष सर्वकाही करी |परी बांधला राहे घराबाहेरी |

सर्व विचार घेवोनि आचरी |तरीच शांती त्यासही लाभे ||६||        

काही पुराणी सांगितली दिशा |करावी स्त्रीजातीची उपेक्षा|

ती होती साधनाची शिक्षा | सर्वतोपरी ||१०||

 वैराग्यात न कथिले दोषविरोधा | नसली साधनात आपदा |

 कीर्तीत नसली काही निंदा |तरी पूर्ण नोहे साधना ||१२||

म्हणोनि इंद्रिय-विषय-दोषदर्शन |देहाचे नस्वरत्व,ओंगळपण |

हे वैराग्यार्थ केले कथन |व्यक्तिनिंदा नव्हे ती ||१३||

म्हणोनि विधीने सेवन उचित बोलिले |महिलेवीण विश्व न चाले |

काय होते पुरुषाने केले ?|अभद्र झाले घर सारे ||१७||

ते हे स्वतःसिद्ध मौलीपण |स्रीयेअंगी सहजचि घडण |

त्याचा विकास करावया पूर्ण |उत्तम शिक्षण पाहिजे ||२६||

स्त्री-दक्षता विचित्रची आहे |तेथे माणसाचे लाक्षचि न जाय |

तेवढे शिक्षण मुलाबाळांस ये |तरीच सोय संसाराची ||२७||

निरीक्षोनि जी जी घरे पहिली |तेथे सरसता अनुभवा आली |

चातुर्य-लक्षणे अधिक दिसली |महिलांमाजी ||३१||

परि यातून एकचि घ्यावे |स्त्रियांसि कोठे अव्हेरावे |

कोठे माऊली म्हणोनि पाया धरावे |ओळखावे हे तारतम्ये ||३७||

कोठे वागवावे मित्रभावे |कोठे देवी म्हणोनि पूजावे |

कोठे वैरिणीसारिखे बघावे |स्थलकालपात्रभेदाने ||३८||

जे जिकडे जातील तिकडे |स्त्रीचि आहे मागेपुढे |

अंतरी-बाहेर प्रकृतीचे वेढे |जीवापाडे पडले हे ||४०||

काय स्त्रियांनी नाही लिहिले वेद ?|नाही केला ब्राम्हवाद |

नाना विदयाकला-भेद |यांत प्रवीण कितीतरी ||५०||

हजारो स्त्रीया फुलाहूनी नाजूक |ब्रीदासाठी जाहल्या राख |

त्यांचे करावे तेवढे कौतुक |थोदडेची आहे ||५२||

स्त्रियेसारखी मोहिनी नाही |स्त्रियेसारखी वैरागिणी  नाही ||

स्त्रियेसारिखे मुलायम नाही | आणि कठोर रणचंडिका ||५३||

ऐसे असता दाबून ठेवावे |आजच्या युगे शोभा न पावे ||

जेथे समान हक्क असती बरवे |वर-वधूंना ||६६ ||

           अध्याय २१ वा

*विवाहा आधी परस्पराने |पाहावे दोघांनी निश्चयाने ||

विचारस्वातंत्र्य दोघाशी देणे | अगत्याचे ||११ ||

जुळता दोघांचे विचार |विकास पावेल कारभार ||

दोघांची उत्साह शक्ती अपार |कार्य करील सेवेचे ||१४||

सर्व धनांमाजी सुपुत्रधन |वाढली राष्टाचे गौरवस्थान |

म्हणोनीच वधु-वरांनी शोधून |लग्न करावे विचारे ||२५||

आकाशतील पाहती ग्रह |इकडे स्वभावी वेगळे दुराग्रह |

जीवनात वाढे जयांची द्रोह |ऐसे त्यांना न दिसती ||७८||

लग्नाचे अपार सोहळे |यासी विवाह म्हणो नये ||८२||

चार-पाच दिवस लग्न |लग्नात होती नाना विघ्न |

मोठेपणाचे विंडबन |कासयासी करावे ?||८५||

असोत अडी-अडचणी किती |साधीलिच पाहिजे तिथी |

एसी का ठेवावी प्रवृत्ति |रूढीबदध ?||८६||

प्रसन्न हवा,पाणी,ऋतु |हाची विवाहाच मुहूर्त |

बाकीचे झांजट फालतू |समजतो आम्ही ||८७||

              अध्याय २२ वा

त्याची विकृती शिगेस लागली |शरीरगात्रे विस्कळून गेली |

मग वाट पाहे आपुली |मूळच्या घराची ||१४||

परी प्रयत्न करोनि नाही जगला |शेवटी शरीर सोडोनि गेले |

समजावा देवाच्या स्वरूपी मिळाला |प्राणी आपुली ||१७||

मग ईस्वरास करावी प्रार्थना |त्यास शांती लाभो देवसदना |

भोजन ते भक्ती मरण ते मुक्ती असाच याचा अर्थ असावा ....

आमुच्या सुखदुःखाच्या भावना |न बाधोत तया ||१८||

*मृत्यूही सुमंगल समजावे |स्मशानयात्रेस सहयोग दयावा |

दिंडीघोषे मार्ग सुधारावा | जानाराचा ||२६||

मृतशरीराचे करोनि दहन |पवित्र करावे वातावरण |

गावे लावोनि ठेवावे समान |योग्य ठायी ||२९||

मृत शरीरास पितांबर |घरी नसल्यास विका घर |

दुख भोगा जन्माभर |ऐसे कोणी न करावे ||३०||

असेल तैसेचि वागावे |जुनेही वस्त्र स्वच्छ करावे |

खुशाल अंगी बांधोनी न्यावे |मृताचिया गरिबांनी ||३१||

     शास्त्र द्रोह

नवेची वस्त्र पाहिजे आणिले |

ऐसे शास्त्राने जरी सांगितले |

तरी आमुच्या घरचे कैसे चाले |

नाही ठाउके शास्त्रासी ||३२||

तुपावाचोनी नको भोजन |हे शास्त्रवाचन पाळतो कोण ?

मग मृतासीच तूप चोळाया जाण |शास्त्रवचन का सांगावे ?||३३||

सुतक धरण्याची प्रथा लाविली |ही तर शोकवृत्तीच दाविली |

आड येतील ती काढून टाकिली |पाहिजेत एसी बंधने ||३८||

याचा मूळ उददेश ऐसा होता |मृत देहाचा संसर्ग घडता |

रोगजंतु चढली सुश्रुषा करिता | म्हणोनि दूर राहावे ||३९||

परी बाप शंभर कोसंवरी मेली |मुलगा सुतक पाळी मुंबईला |

हा विपयार्स पाहिजे दूर केला |मूळ चित्ती धरोनि ||४०||

विवेके सावरोनी भावना |करावी तेराव्या दिवशी प्रार्थना |

सर्व लोकांसह जाणा |भजनानंद चाखावा ||४६||

सांगावी स्मृती म्हणोनि कहाणी |असेल तरी दान देवोनि

सेवा करावी त्या निमित्तानी |नसल्यास मनी खेद नको ||४७||